علل خشکی چشم
هر عاملی که در روند طبیعی تولید یا پایداری اشک اختلال ایجاد کند، میتواند باعث خشکی چشم شود.
در بسیاری از موارد، لایهٔ اشکی دچار هیپراسمولاریته (Hyperosmolarity) میشود؛ یعنی غلظت نمک در اشک افزایش مییابد.
این تغییر باعث التهاب در سطح چشم و بیثباتی فیلم اشکی میشود و در نهایت چرخهای از خشکی، التهاب و آسیب به سطح قرنیه ایجاد میکند.
⸻
🔹 تفاوت در سن و جنس
خشکی چشم در زنان، بهویژه پس از یائسگی، شایعتر است. تغییرات هورمونی باعث کاهش ترشح چربی و موسین از غدد پلک میشود و در نتیجه اشک زودتر تبخیر میشود.
جالب است بدانید برخی از مبتلایان به خشکی چشم، اشکریزش زیاد دارند. این اشکریزش در واقع پاسخ چشم به تحریک ناشی از خشکی است، نه نشانهٔ رطوبت کافی.
⸻
🔹 عوامل محیطی و رفتاری
• زندگی یا کار در محیطهای خشک، گرم یا بادخیز
• استفاده طولانی از کولر، بخاری یا سیستم تهویه
• کار طولانی با کامپیوتر یا گوشی که باعث کاهش پلکزدن میشود
• استفادهٔ مداوم از لنز تماسی
• قرار گرفتن در معرض آلودگیهای شغلی یا دود سیگار
• عملهای جراحی انکساری (مانند لیزیک یا PRK) که ممکن است موقتاً حس قرنیه را کاهش دهند
🔹 بیماریهای زمینهای و داروها
• دیابت، پارکینسون، بیماریهای خودایمنی و بافت همبند مثل روماتیسم مفصلی
• سندرم شوگرن (Sjögren’s Syndrome): بیماریای که غدد اشکی و بزاقی را درگیر میکند؛ در نتیجه هم چشم و هم دهان خشک میشوند.
• مصرف برخی داروها از جمله:
▫️ آنتیهیستامینها
▫️ ضداحتقانهای بینی
▫️ داروهای ضدافسردگی و آرامبخش
▫️ داروهای فشار خون و ضدآکنه (مثل ایزوترتینوئین)
🔸 توصیه مهم: بیمارانی که دچار خشکی چشم هستند باید لیست داروهای مصرفی خود را به پزشک اطلاع دهند، زیرا برخی از آنها میتوانند خشکی را تشدید کنند.
⸻
🔹 نقش مواد نگهدارنده در قطرههای چشمی
افراد مبتلا به خشکی چشم معمولاً به مواد نگهدارنده موجود در قطرهها حساستر هستند.
بنابراین در این بیماران بهتر است از اشک مصنوعی بدون مواد نگهدارنده (Preservative-Free) استفاده شود تا سطح چشم تحریک نشود.
⸻
🔹 جمعبندی
خشکی چشم میتواند نشانهای از یک بیماری سیستمیک یا خودایمنی پنهان باشد.
به همین دلیل، گاهی لازم است علاوه بر معاینه چشمی، بررسیهای عمومیتر برای یافتن علت اصلی انجام شود تا درمان دقیقتری انتخاب شود.